لیزر شبکیه یا رتین چیست ؟ کاربرد های رتین، محاسن و معایب

قبل از این که در مورد موضوع اصلی این مقاله، یعنی لیزر شبکیه رتین، صحبت کنیم، لازم است تا حدودی با ساختار شبکیه چشم آشنا شوید. شبکیه، لایه‌ای از سلول های حساس به نور است که در پشت چشم قرار دارد. این سلول‌ها مسئول تحریک و هدایت تکانه‌هایی به مغز برای تولید تصاویری از محیط اطراف هستند که می‌بینید.

گاهی ابتلا و بروز برخی بیماری ها در فرد، می تواند باعث ایجاد مشکلات و عارضه هایی در بخش شبکیه چشم شود. از لیزر شبکیه رتین می توان برای درمان بیماری هایی که به شبکیه چشم آسیب می زند با حفظ سلامت شبکیه و جلوگیری از کاهش بینایی استفاده کرد.

امروزه، انواع لیزرهای تخصصی برای درمان طیف وسیعی از شرایطی که شبکیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهند، مورد استفاده قرار می گیرند.

از لیزر شبکیه رتین در درمان رتینوپاتی دیابتی، انسداد ورید شبکیه، دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن، جداشدگی شبکیه و موارد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. بسته به شرایط بیمار، لیزر ممکن است برای انسداد رگ های خونی نشت کننده، ترمیم پارگی ها، برداشتن رگ های خونی تازه تشکیل شده یا از بین بردن تومورها و… استفاده شود.

این روش درمانی، معمولا در مطب پزشک انجام می‌شود و با اعمال قطره‌های چشمی بی ‌حس کننده، ناحیه مورد اعمال لیزر قبل از شروع درمان، بی‌حس شود. انجام لیزر شبکیه معمولاً کمتر از 30 دقیقه طول می کشد و بیماران می توانند بلافاصله پس از انجام آن، به خانه بروند و روز بعد به سر کار و سایر فعالیت های عادی برگردند.

بسته به تغییرات بینایی و شدت و نوع مشکلات موجود شبکیه‌ی بیمار، چشم پزشک ممکن است لیزر درمانی را برای جلوگیری از آسیب وارد شده به چشم و جلوگیری از کاهش بیشتر بینایی توصیه کند.

کاربردهای درمانی لیزر شبکیه رتین

لیزر شبکیه رتین یک گزینه درمانی همه کاره و یکی از رایج ترین و پرکاربردترین روش ها برای درمان بسیاری از بیماری های چشمی است. این شرایط عبارتند از:

1) رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو (PDR)

رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو معمولا در افرادی که دیابت نوع یک یا دو دارند، بروز می کند. افزایش طولانی مدت قند خون، می تواند منجر به رشد غیر طبیعی عروق خونی در شبکیه چشم شود. این عروق غیرطبیعی، اگر درمان نشوند، می توانند با ایجاد خونریزی در چشم، جدا شدن شبکیه یا گلوکوم شدید، منجر به از دست دادن دائمی بینایی شوند. نوع لیزری که برای بیماران PDR اعمال می‌شود، تحت عنوان فتوکوآگولاسیون پان رتینال (PRP) شناخته می‌شود. این لیزر،  به طور معمول 360 درجه روی شبکیه محیطی اعمال می شود. این نوع لیزر می تواند به سرکوب عروق خونی مضر در شبکیه کمک کرده و از رشد مجدد آن ها جلوگیری کند. لیزر PRP به کاهش خطر طولانی مدت از دست دادن بینایی ناشی از رشد عروق خونی غیر طبیعی کمک بسزایی می کند.

2) ادم ماکولا دیابتی (DME)

شایع ترین علت از دست دادن بینایی در افراد دیابتی، ادم ماکولا دیابتی است. در این حالت، عروق خونی در مرکز شبکیه در اثر افزایش قند و فشار خون آسیب می بینند. رگ ها شروع به نشت مایع به شبکیه می کنند که باعث تورم در ماکولا می شود. در حالیکه این بیماری معمولاً با انجام تزریق چشمی درمان می شود، اما بسته به شرایط بیمار، با انجام لیزر شبکیه رتین نیز بهبود می یابد، که می تواند عروق دارای نشتی را ببندد و تجمع مایع در شبکیه را کاهش دهد.

3) پارگی شبکیه

پارگی شبکیه یک عارضه‌ی جدی است که باید هر چه سریع تر درمان شود. پارگی شبکیه یک سوراخ یا پارگی در شبکیه است، شبیه به پارگی در یک پارچه. اگر درمان نشود، می تواند منجر به جدا شدگی بافت شبکیه شود.

با افزایش سن، ژل زجاجیه در چشم‌های ما کوچک شده و از پشت چشم دور می ‌شود. در طول این روند طبیعی پیری، زجاجیه ممکن است روی شبکیه کشیده و باعث پارگی شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است شروع ناگهانی فلش یا مشاهده اجسام شناور در میدان دید را تجربه کنید.

هنگامی که چشم پزشک شما یک معاینه کامل گشاد شده را کامل کرد و پارگی شبکیه را شناسایی کرد، ممکن است لیزر شبکیه را روی ناحیه پاره شده اعمال کند. لیزر شبکیه رتین، برای مهر و موم کردن شبکیه با ایجاد یک مانع در اطراف پارگی استفاده می شود که از ورود مایع به فضای زیر شبکیه از طریق پارگی، جلوگیری می کند.

امروزه اکثر پارگی‌های شبکیه در مطب چشم پزشک از طریق فرایندی لیزر شبکیه با استفاده از لیزر فتوکواگولاسیون درمان می‌شوند.

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین

[/box]

4) انسداد ورید شبکیه

هنگامی که یک لخته خون در سیاهرگ شبکیه ایجاد می شود، از جریان خون از شبکیه به قلب جلوگیری می کند. این به عنوان انسداد ورید شبکیه شناخته می شود که گاهی اوقات به عنوان بروز سکته در چشم نیز شناخته می شود.

سلول های عصبی شبکیه برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی مناسب به جریان مداوم خون نیاز دارند. هنگامی که این جریان مختل می شود، آسیب رخ می دهد و باعث نشت مایع در شبکیه یا خونریزی می شود. علاوه بر این، عروق خونی غیر طبیعی ممکن است شروع به رشد کنند و باعث تورم شبکیه (ادم) شوند.

بدون اعمال درمان مناسب، انسداد سیاهرگ شبکیه می‌ تواند منجر به از دست دادن بینایی به صورت غیرقابل برگشت شود. لیزر شبکیه رتین را می توان روی شبکیه مرکزی اعمال کرد تا ورم شبکیه را کاهش دهد. در صورت رشد عروق خونی جدید، فتوکواگولاسیون پان رتینال را می توان 360 درجه برای سرکوب رشد غیر طبیعی عروق خونی جدید در شبکیه اعمال کرد.

5) شناورهای بینایی

گاهی اوقات افراد در میدان بینایی خود شناورهای بسیار آزار دهنده ای را تجربه می کنند که عملکردشان را در زندگی روزمره مختل می کند. اینها شناورها بقایای سلول های رنگدانه شبکیه (که اپیتلیوم رنگدانه شبکیه نامیده می شوند.) هستند.

در بیماران با این شرایط ممکن است چشم پزشک استفاده از لیزر YAG را برای تکه تکه کردن شناورها به قطعات ریز نامحسوس، توصیه کند. لیزر شبکیه رتین برای درمان سایر اختلالات مختلف شبکیه از جمله موارد زیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد:

[tie_list type=”plus”]

• نئوواسکولاریزاسیون به دلیل انسداد ورید شبکیه
• واسکولیت شبکیه
• کوریو رتینوپاتی سروزی مرکزی
• دژنراسیون / سوراخ / پارگی شبکیه محیطی
• رتینوپاتی نارس
• ماکروآنوریسم شریان شبکیه
• بیماری Eales و سایر واسکولیت های شبکیه
• رتینوپاتی سروزی مرکزی
• رتینوپاتی نارس
• پولیپ های اکسترافوئال واسکولوپاتی مشیمیه پولیپوئیدال (PCV)

[/tie_list]

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید »  مراقبت های بعد از عمل پی آر کی و ترنس پی آر کی

[/box]

انواع لیزر شبکیه رتین

در این بخش به معرفی انواع لیزر شبکیه رتین خواهیم پرداخت.

1) فتوکوآگولاسیون (Focal Photocoagulation)

فتوکوآگولاسیون لیزری شبکیه یک روش کم تهاجمی است که برای بستن یا از بین بردن رگ های خونی نشتی در شبکیه استفاده می شود که منجر به شرایط جدی شبکیه مانند رتینوپاتی دیابتی و ادم ماکولا می شود. این روش همچنین می تواند پارگی های شبکیه را ببندد و بافت غیر طبیعی موجود در پشت چشم را از بین ببرد.

انعقاد لیزر کانونی ممکن است برای بیماران مبتلا به ادم ماکولا قابل توجه (CSME)- تورم شبکیه مرکزی، به نام ماکولا، توصیه شود. لیزر مایعی را که باعث تورم می شود منعقد یا خشک می کند. در طول فتوکوآگولاسیون کانونی، سوختگی لیزری روی شبکیه ایجاد می شود تا رگ های خونی نشت کننده را هدف قرار دهد. در حالی که نمی تواند بینایی از دست رفته را بازیابی کند، اما می تواند خطر از دست دادن بینایی را کاهش دهد.

این روش با بی حسی موضعی یا موضعی و به صورت سرپایی انجام می شود. بیماران پس از عمل به کسی نیاز دارند که آنها را به خانه برساند، زیرا مردمک ها برای چندین ساعت گشاد می شوند. همچنین ممکن است دید شما تار باشد و ممکن است یک یا دو روز بعد از عمل درد خفیفی را تجربه کنید. می توانید بلافاصله فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.

فتوکواگولاسیون لیزری خطرات خاصی را به همراه دارد، زیرا شامل سوزاندن و تخریب بخشی از شبکیه می شود. بیماران ممکن است از دست دادن خفیف دید مرکزی، کاهش دید در شب و کاهش توانایی تمرکز را تجربه کنند. با این حال، کاهش بینایی بالقوه ناشی از این روش، بسیار کمتر از از دست دادن شدید بینایی است که می تواند در نتیجه بروز شرایطی در شبکیه مانند رتینوپاتی دیابتی رخ دهد.

2) فتوکوآگولاسیون پان شبکیه (PanRetinal Photocoagulation)

فتوکوآگولاسیون پان شبکیه یک تنوع گسترده تر در فتوکوآگولاسیون کانونی است. برای درمان کل ناحیه به منظور کند کردن رشد عروق غیر طبیعی جدید استفاده می شود. این شکل از درمان برای موارد جدی تر رتینوپاتی اختصاص دارد.

در طول فتوکوآگولاسیون پان شبکیه، لیزر بر روی تمام قسمت‌های شبکیه با آسیب عروق خونی و بافتی که اکسیژن کافی دریافت نکرده است، اعمال می‌شود. رگ های خونی کوچک می شوند و رگ های جدید ایجاد نمی شوند. این می تواند خطر از دست دادن بیشتر بینایی را به دلیل جدا شدن شبکیه یا خونریزی زجاجیه کاهش دهد.

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » جراحی زیبایی پلک یا بلفاروپلاستی؛ از مراحل و عوارض تا هزینه

[/box]

3) فناوری میکرو پالس

فناوری میکرو پالس به پزشک اجازه می دهد تا زمان و شدت پالس های لیزر را به منظور کاهش زمان درمان و به حداکثر رساندن دقت کنترل کند. این پالس‌های کوتاه روی رگ‌های خونی غیرطبیعی اعمال می‌شوند که با فاصله چند میلی‌ثانیه‌ای از همدیگر، سطح ایمنی بیشتری را برای بیمار فراهم می‌کنند، زیرا می‌توان آن‌ها را با دقت بیشتری مورد هدف در شبکیه چشم قرار داد و احتمال آسیب به اپیتلیوم مجاور شبکیه را کاهش داد.

4) فتودینامیک تراپی

درمان فوتودینامیک برای درمان عارضه دژنراسیون ماکولا مرطوب که در آن نشت هایی در زیر شبکیه ایجاد می شود، استفاده می شود. این نشت ها در ساختاری در چشم به نام غشای نئوواسکولار مشیمیه یا CNVM رخ می دهد. در طول درمان فوتودینامیک، رنگ تزریق می شود و یک پرتو لیزر با طول موج باریک به مدت حدود 90 ثانیه روی آن متمرکز می شود.

این رنگ انرژی را جذب می کند و با ایجاد لخته های خون و جلوگیری از رشد رگ های خونی غیرطبیعی نشت را کند یا متوقف می کند. پس از درمان، بیماران باید برای چند روز از قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید خودداری کنند.

بیمارانی که به احتمال زیاد از درمان سود می برند، دژنراسیون ماکولا تازه شروع شده و بدون اسکار خواهند داشت. تثبیت بینایی با یک سری درمان در طول یک تا دو سال به حداکثر می رسد.

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » گلوکوم و درمان جراحی کاهنده فشار داخل چشم

[/box]

فرایند درمان

لیزر شبکیه رتین یک روش سرپایی است و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. این روش درمانی، تحت بی حسی موضعی با قطره چشمی انجام می شود و می توان آن را در حالت نشسته یا درازکش انجام داد. ممکن است در برخی از بیماران در حین عمل احساس سوزش خفیفی داشته باشند. بسته به ناحیه لیزر شده معمولاً بین 5 تا 20 دقیقه طول می کشد.

در حالی که هر نوع لیزر شبکیه، بسته به هدف درمان و شدت بیماری قابل درمان می‌ تواند متفاوت باشد، به طور کلی، بیشتر درمان‌های لیزر شبکیه به این صورت انجام می‌شود:

[tie_list type=”plus”]

• چشم پزشک قطره های بی حس کننده و قطره های گشاد کننده را روی چشم شما می ریزد.
• سپس اشعه‌ی لیزر روی جایی متمرکز می شود که مثلاً پارگی شبکیه وجود دارد یا رگ خونی که باید بسته شود. شما فلاش های بسیار روشنی از نور متمرکز بر چشم خود را تجربه خواهید کرد. پزشک ممکن است در طول فرایند درمان، لنز تماسی خاصی را روی چشم شما قرار دهد.
• لیزر پرتویی از نور ساطع می‌کند که از طریق پالس‌های لیزری به داخل چشم می‌رود، از طریق مردمک وارد می‌شود و سوختگی‌های کوچکی را در محل درمان دقیق ایجاد می‌کند.
• این یک اسکار ایجاد می کند که به عنوان مثال، پارگی شبکیه را مسدود می کند یا شاید یک رگ خونی در حال خونریزی را مسدود می کند. مدت زمان هر پالس کسری از ثانیه است و کل درمان معمولا کمتر از 30 دقیقه طول می کشد. ممکن است در طول درمان سوزش خفیفی را تجربه کنید
• چشم پزشک بعد از انجام لیزر شبکیه، ممکن است یک محافظ محافظ روی چشم شما قرار دهد. سپس شما می توانید با همراهی یک فرد، به خانه بروید و بهتر است که  بلافاصله بعد از انجام لیزر، رانندگی نکنید.

[/tie_list]

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » گلوکوم و درمان لیزری ؛ توضیح جامع بیماری آب سیاه چشم و درمان آن

[/box]

آمادگی های پیش از انجام لیزر شبکیه رتین

متخصص شبکیه شما یک معاینه کامل از چشم را انجام می دهد تا ببیند آیا لیزر شبکیه گزینه درمانی مناسب برای بیماری شما است یا خیر. علاوه بر معاینه چشم، چشم پزشک شما ممکن است عکسبرداری یا سایر آزمایشات تصویربرداری مانند توموگرافی انسجام نوری (OCT) را برای نظارت بر پیشرفت بیماری شما انتخاب کند.

آمادگی بیمار در حین لیزر شبکیه رتین

لیزر شبکیه یک روش درمانی قابل انجام در مطب است که معمولاً در همان روزی که تشخیص شما داده می شود، انجام می شود. قطره های بی حس کننده موضعی برای کاهش هر گونه ناراحتی در زمان عمل تجویز می شود.

سپس به یک صندلی تکیه می دهید. متخصص شبکیه چشم شما سپس از یک لنز مخصوص برای هدایت لیزر به ناحیه درمان خاص استفاده می کند. سپس یک پرتو لیزر سبز رنگ را خواهید دید و یک سری بوق را در حین درمان شبکیه می شنوید.

بیماران معمولا حین انجام لیزر درمانی، حساسیت به روشنایی، درد و سوزش خفیف متناوب ناشی از شات های لیزر اعمال شده بر روی چشم را گزارش می کنند. کل درمان بسته به میزان لیزر مورد نیاز می تواند تا تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.

مراقبت های بعد از لیزر شبکیه رتین

پس از لیزر شبکیه رتین، پزشک ممکن است استفاده از قطره های استروئیدی را برای‌تان تجویز کند تا از التهاب جلوگیری شود. ممکن است به شما دستور داده شود که به استفاده از قطره‌های چشمی دارویی در خانه ادامه دهید و شاید برای چند روز از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید. اکثر بیماران می توانند روز بعد از انجام لیزر شبکیه رتین، به سر کار برگردند.

در حالی که اکثر بیماران پس از انجام لیزر هیچ تغییری در بینایی خود مشاهده نمی کنند، برخی از بیماران نیز ممکن است با تاری دید مواجه شوند یا پس از جراحی متوجه یک نقطه کور دائمی یا کاهش دید محیطی شوند که بسته به شدت شرایطی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند.

حتما از شما خواسته می شود بعد چند روز دیگر برای چکاب به مطب چشم پزشک مراجعه کنید. در صورت بروز حساسیت به نور بعد از انجام لیزر شبکیه، استفاده از عینک آفتابی ممکن است باعث کاهش این حساسیت می شود. اگر درد و ناراحتی بعد از انجام لیزر درمانی وجود داشت، مصرف مسکن های بدون نسخه، درد پس از لیزر را از بین می برد. در صورتی که بعد از لیزر شبکیه رتین، دچار بدتر شدن بینایی، درد، قرمزی یا تورم شدید، مهم است که به متخصص شبکیه خود اطلاع دهید.

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » استرابیسم یا لوچی چیست؟ + روش درمان انحراف چشم

[/box]

مزایا و عوارض لیزر شبکیه رتین

لیزر شبکیه یک روش کم تهاجمی و ایمن است که می تواند از پیشرفت بیماری های خاص شبکیه و ایجاد آسیب بیشتر جلوگیری کند. با این حال، مانند هر روش درمانی دیگری، با عوارضی هر چند نادر ممکن است همراه باشد.

درد خفیف چشم و سردرد ممکن است توسط تعداد کمی از بیماران تجربه شود. بنابراین هیچ عارضه تهدید کننده بینایی پس از لیزر شبکیه رتین وجود ندارد. بعد از لیزر شبکیه، ممکن است برای چند روز اسکوتوما در میدان بینایی مشاهده شود که پس از آن به آرامی برطرف می شود.

سایر عوارض شایع و احتمالی لیزر شبکیه رتین

[tie_list type=”cons”]

• تاری دید
• خونریزی در چشم
• کاهش دید محیطی یا در شب
• تشکیل اسکار شبکیه
• کاهش حساسیت به کنتراست

[/tie_list]

[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]

حتما بخوانید » عمل فمتو اسمایل چیست ؟ مزایا،معایب،قیمت

[/box]

پرسش های متداول در مورد لیزر شبکیه رتین

در این بخش سوالات متداولی که در مورد لیزر شبکیه رتین مطرح میشود پاسخ میدهیم. در صورتی که سوال مورد نظر شما در این بخش نبود، میتوانید از طریق بخش نظرات آن را با ما مطرح نموده و پاسخ خود را دریافت کنید.

آیا به انجام مجدد لیزر شبکیه رتین نیاز است؟

گاهی اوقات ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد تا بتوان تشخیص داد که درمان بیمار چقدر موفق بوده است. با این حال، برای دستیابی به نتایج مطلوب و کمک به مدیریت و کنترل عارضه های مزمن موجود در شبکیه‌ی چشم بیمار، ممکن است انجام چندین درمان لیزری مورد نیاز باشد.