قبل از بررسی جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین، باید به صورت مختصر و مفید با ساختار ریزش اشک آشنا شوید. اشکی که چشمان شما را مرطوب می کند از طریق سوراخ کوچکی در گوشه چشم ها، تخلیه می شود. پلک زدن مایعِ اشک را به داخل کیسه‌ی اشکی هدایت می کند و این کیسه به مجرای اشکی منتهی می شود که در اطراف ساختارهای استخوانی بینی شما وجود دارد.
در نهایت، مایع اشکی به داخل حفره بینی تخلیه میشود. وجود هرگونه انسداد در این مجرا، جریان طبیعی اشک را از غده اشکی چشم به کیسه اشکی و سپس به بینی مختل می کند. در انسداد مجرای اشکی، انجام جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین یا داکریوسیستورینوستومی (DCR) ممکن است ضروری باشد.
داکریوسیستورینوستومی یک روش جراحی است که شامل ایجاد یک مسیر جدید برای جریان اشک از کیسه اشکی به طور مستقیم به حفره بینی و دور زدن مجرای اشکیِ مسدود شده است. انسداد مجرای اشکی بیشتر در نوزادان تازه متولد شده، زنان و مردان میان‌سال بیشتر دیده میشود.
جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین (داکریوسیستورینوستومی) چیست؟
جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین (DCR) جراحی است که مسیر جدیدی را برای تخلیه اشک بین چشم و بینی ایجاد می کند. اگر مجرای اشکی شما مسدود شده باشد، ممکن است به انجام این جراحی نیاز داشته باشید. این جراحی را می توان به صورت خارجی، از طریق ایجاد یک برش در پوست و به صورت داخلی، با انجام آندوسکوپی از طریق بینی بدون ایجاد برش پوست انجام داد. هر دو روش به یک اندازه موفق بوده و بسته به شرایط بیمار، قابل انجام هستند.
در طی این جراحی یک سوراخ کوچک در استخوان کنار بینی ایجاد می شود که به کیسه اشکی اجازه می دهد مستقیماً به داخل حفره بینی تخلیه شود. یک استنت سیلیکونی نرم از طریق سوراخ‌ها و کانال‌های بینی وارد بینی میشود تا به باز نگه داشتن مجرای جدید در طول مرحله بهبودی کمک کند.
1) عمل انسداد مجرای اشکی بالغین از طریق پوست (روش خارجی)
در طول جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین به روش خارجی، جراح یک برش کوچک در پوست، در ناحیه زیر چشم و کنار بینی شما ایجاد می کند. از طریق این برش ایجاد شده، جراح شما یک سوراخ کوچک در استخوان بینی ایجاد می کند. سپس این سوراخ کیسه اشکی و حفره بینی شما را به هم متصل می کند. جراح چشم یک لوله کوچک و خیلی باریک (استنت سیلیکونی نرم) را در این محل قرار می دهد تا به باز نگه داشتن مجرای اشکی جدید کمک کند.
2) جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین با آندوسکوپی (کم تهاجمی)
در طی یک DCR آندوسکوپی، جراح حلق و بینی به همراه جراح چشم با ایجاد یک سوراخ جدید به طور مستقیم از کیسه اشکی به حفره بینی، مجرای اشک را دور می زند. جراح بینی با عبور از مجرای بینی تحت دید آندوسکوپی، سوراخی در استخوان بینی ایجاد می کند که روی کیسه اشکی قرار دارد. سپس یک اتصال بین کیسه اشکی و حفره بینی شما ایجاد می شود. جراح چشم معمولاً یک استنت سیلیکونی نرم در آنجا قرار می دهد تا مجرای جدید به باز نگه داشته شود.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
حتما بخوانید » مراقبت های بعد از عمل پی آر کی و ترنس پی آر کی
[/box]
روش جدید انجام عمل انسداد مجرای اشکی بالغین با لیزر
با پیشرفت تکنولوژی و ابزار دقیق، در جراحی هایی که با استفاده از لیزر انجام می شود، ناحیه انسداد با پیشبرد اشعه لیزر، کانال های نازکی که در آن اشک ها جمع می شوند باز می شود. در این روش نیازی به برش و بخیه های پوستی نیست. نور لیزر با آندوسکوپی که قرار است در بینی قرار گیرد، نظارت و هدایت می شود و یک مجرای جدید بین کیسه اشکی و حفره بینی ایجاد می کند.
مهمترین مزیت جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین انجام شده با سیستم لیزر عدم ایجاد عیوب زیبایی مانند تشکیل جای زخم و اسکار است. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد اسکار در پشت بینی، جراحی لیزر ترجیح داده می شود.
یکی دیگر از مزایای جراحی لیزر کوتاه بودن مدت زمان جراحی و دوره ی نقاهت بعد از آن است. از دیگر مزایای این روش می توان به عدم خونریزی اشاره کرد. یکی از مهم ترین مشکلات جراحی باز، مشکل خونریزی است که در حین جراحی و روزهای بعد از آن، اغلب با آن مواجه می شود. این مشکل معمولاً عمل را پیچیده می کند و زمان عمل و دوران نقاهت بعد از آن را طولانی می کند.
علائم انسداد مجرای اشکی بالغین چیست؟
[tie_list type=”plus”]
- آبریزش مداوم چشم ها مهمترین علامت است
- درد و تورم در گوشه داخلی چشم
- ترشحات عفونی از چشم و بینی
- قرمزی و تورم در محل اتصال چشم و بینی
- تشکیل پوسته روی پلک ها
- عفونت های چشمی مانند ورم ملتحمه یا چشم صورتی
- تاری دید
- وجود تب
[/tie_list]
تشخیص انسداد مجرای اشکی بالغین
برای تشخیص انسداد مجرای اشکی بالغین، اغلب از تست انسداد مجاری استفاده می شود که در طی آن پزشک مقدار کمی از محلول نمکی و قطره كلرامفنيكل و محلول رنگی خاصی را به داخل مجرای اشکی وارد می کند تا مسیر جریان خروج اشک را بررسی کند.
گاهی اوقات انسداد با این روش برطرف و محلول وارد شده از راه بيني، جریان پیدا می کند. در این آزمايش از قطره های بی حس كننده استفاده می شود و بدون درد است. گاهی جهت تشخیص مجرای اشکی تنگ یا مسدود، تهیه عكس راديوگرافي، لازم است.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
حتما بخوانید » جراحی زیبایی پلک یا بلفاروپلاستی؛ از مراحل و عوارض تا هزینه
[/box]
مراحل درمان انسداد مجرای اشکی بالغین
همه افرادی که مجرای اشکی مسدود دارند نیازی به انجام جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین ندارند. این درمان برای بزرگسالان بسیار رایج تر از کودکان است. چشم پزشک ممکن است ابتدا درمان های کمتر تهاجمی را توصیه کند که ممکن است شامل اعمال کمپرس گرم، ماساژ درمانی و مصرف آنتی بیوتیک برای رفع عفونت باشد.
علل انسداد مجرای اشکی در بالغین
در بیشتر موارد، علت مسدود شدن مجرای اشکی مشخص نیست. در مواقع دیگر، انسداد می تواند به دلیل مشکلاتی مانند:
[tie_list type=”plus”]
- مشکلات مادرزادی؛
- التهاب مزمن بینی و سینوس ها؛
- انسداد ناشی از وجود تومور و کیست در مجرای اشکی؛
- وارد شده ضربه شدید به بینی؛
- ورم ملتحمه؛
- انحنای دیواره بینی؛
- بروز عفونت های شدید در بینی یا چشم؛
- بروز آلرژی های طولانی مدت؛
- در اثر انجام رادیوتراپی یا شیمی درمانی؛
- داکریو لیتیازیس (التهاب ناشی از ایجاد سنگ‌های كوچك در سیستم مجرای اشک)؛
- کانالیکولیت (التهاب مجرای کوتاه نزدیک گوشه داخلی پلک‌ها که از طریق آن اشک به داخل کیسه تخلیه میشود).
[/tie_list]
عوارض جانبی و شایع ناشی از انسداد مجرای اشکی
انسداد مجرای اشکی ممکن است منجر به عفونت‌های عود کننده و دردناک منجر شود که بر سلامت چشم، بینایی و کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
حتما بخوانید » عمل ترنس پی آر کی (TransPRK) و مراحل آن
[/box]
آمادگی های پیش از جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین
جراح شما با شما در مورد روش آماده شدن برای این جراحی صحبت خواهد کرد. قبل از جراحی، ممکن است یک سی تی اسکن یا MRI انجام دهید تا جراح خود را با تصاویر دقیق از ناحیه اشکی اشکی ارائه دهد. حتماً دستورالعمل‌های جراح خود را در مورد مصرف داروها و خوردن یا آشامیدن در روز منتهی به جراحی دنبال کنید.
بسیاری از بیماران از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین استفاده می‌کنند. بنابراین، باید مصرف داروهای رقیق کننده خون را 10-7 روز قبل از عمل متوقف کنید.
آمادگی بیمار در حین جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین
جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین یک عمل جراحی تحت بیهوشی و در موارد کم تحت بی حسی است که از طریق یک برش کوچک در کناره بینی ایجاد می شود یا از طریق آندوسکوپی از طریق دوربین هایی که داخل بینی قرار داده می شود. شکافی در استخوان بین کیسه اشکی و حفره بینی ایجاد می شود که یک منفذ مستقیم بین آن ها ایجاد می کند و به اشک اجازه می دهد مجرای اشکی انسداد شده را دور بزند و جریان اشک طبیعی را از سر بگیرد. اغلب، یک لوله پلاستیکی شفاف به نام استنت برای باز نگه داشتن مجرای اشکی جدید جایگذاری می شود. به طور معمول، این لوله در حدود دو الی سه ماه بعد از عمل، در مطب و توسط جراح چشم برداشته می شود.
مراقبت های بعد از جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین
حتماً دستورالعمل های پزشک خود را در مورد مراقبت از چشم و بینی خود دنبال کنید. ممکن است برای کمک به جلوگیری از عفونت نیاز به مصرف آنتی بیوتیک یا قطره چشمی آنتی بیوتیک داشته باشید. همچنین ممکن است پزشک در مورد شستشوی حفره بینی به شما دستورالعملی بدهد. ممکن است به داروهای دیگری مانند استروئیدها و اسپری ضد احتقان بینی نیاز داشته باشید.
[tie_list type=”plus”]
- ممکن است بعد از جراحی کمی درد داشته باشید، اما داروهای مسکن بدون نسخه باید این ناراحتی را تسکین دهند. داشتن مقداری کبودی و تورم پس از جراحی طبیعی است.
- تا دو هفته بعد از جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین، ایجاد فشار و ضربه به روی بینی و چشم و قرار گرفتن در موقعیت هایی که باعث ایجاد فشار و آسیب به چشم ها می شود خودداری کنید.
- چشم خود را مالش ندهید چرا که ممکن است استنت جایگذاری شده به طور تصادفی خارج شود.
- توصیه میشود به مدت 48 ساعت درحالتی که سر از پاها بالاتر باشد قرار گرفته و استراحت کنید.
- تا یک هفته بعد از عمل جراحی از خم کردن زیاد سر به سمت پایین، و از خوردن و آشامیدن خوراکی و مایعات داغ خودداری کنید، چرا که می‌تواند منجر به خون دماغ شدن شود.
- پس از 24-48 ساعت بعد از عمل بنابر صلاحدید جراح، می توانید از بیمارستان مرخص شوید.
- توصیه میشود برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آلودگی یا عفونت، حدود یک هفته در خانه بمانید.
- پس از 10-7 روز که جراح شما را دوباره ویزیت خواهد کرد.
- اگر خونریزی بیش از حد، تب، یا افزایش درد یا تورم دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
[/tie_list]
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
حتما بخوانید » جراحی مجاری اشکی کودکان
[/box]
عوارض جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین
همه روش های جراحی خطراتی دارند. خطرات بر اساس سن، وضعیت سلامت عمومی بیمار، نوع جراحی انجام شده، متفاوت خواهد بود. برخی از خطرات احتمالی عبارتند از:
[tie_list type=”cons”]
- خونریزی بیش از حد؛
- عفونت؛
- ایجاد شدن بافت غیر طبیعی جوش خورده در بینی و بسته شدن مجرای جدید ایجاد شده؛
- جابجایی استنت قرار داده شده در مجرا؛
- اسکار برجسته صورت (در روش DCR خارجی)؛
- احتقان بینی یا خونریزی بینی؛
- سندرم سامپ: اشک و مخاط در کیسه جمع شده و به داخل چشم ترشح می‌کند.
[/tie_list]
پرسش های متداول در مورد عمل انسداد مجرای اشکی بالغین
در این بخش به سوالاتی که معمولا از طرف مراجعه کنندگان به کلینیک جراحی چشم دکتر مجید محبی مطرح میشود، پاسخ خواهیم داد. شاید یکی از این سوالات، سوال شما نیز باشد.
1) آیا بعد از جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین جای زخم و اسکار باقی خواهد ماند؟
داشتن مقداری اسکار طبیعی است. این خطر در افراد با پوست روشن و جوان بیشتر است.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
حتما بخوانید » عمل لازک چشم چیست؟ مزایا، عوارض و قیمت لازک ( راهنمای کامل )
[/box]
2) میزان موفقیت این جراحی چقدر است؟
جراحی جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین با موفقیت در بیش از 90 درصد بیماران انجام شده و مشکل آن ها را بهبود می بخشد. میزان موفقیت برای بیمارانی که قبلاً جراحی بینی، بیماری سینوسی یا ترومای صورت داشته اند، کمتر است. به دنبالِ چسبندگی ایجاد شده بعد جراحی ممکن است مجرای جدید بسته شود و در نتیجه سیستم تخلیه اشک مکرر مسدود شود. در صورت بروز انسداد مکرر ممکن است نیاز به جراحی مجدد باشد.
3) تا چند روز بعد از انجام جراحی قادر به بازگشت به کار خواهم بود؟
توصیه می شود حداقل تا دو الی چهار روز به صورت کامل استراحت کنید و مرخصی بگیرید. در 7 تا 10 روز بعد از عمل، ممکن است بخیه های قابل مشاهده (بسیار ریز) در گوشه چشم داشته باشید.
