این تنبلی چشم یکی از بیماری های شایع چشمی است که از دوران کودکی بروز پیدا می کند و بینایی یکی از چشم های کودک را تحت تاثیر قرارمی دهد. این بیماری اگر به موقع تشخیص داده شود به سرعت درمان خواهدشد. به همین دلیل نیز لازم است والدین اطلاعات لازم را درباره بیماری تنبلی چشم داشته باشند تا بتوانند برای تشخیص و درمان به موقع اقدام کنند. در این مطلب سعی می کنیم اطلاعات کافی را درباره این بیماری ارائه کنیم. همراه ما باشید.
تنبلی چشم چیست؟
منظور از تنبلی چشم کاهش بینایی در یک چشم است که معمولا در سال های اولیه زندگی کودک رخ می دهد. در این بیماری معمولا چشم بیمار به سمت داخل و یا بیرون در حالت سرگردانی است. زمانی که ما به یک تصویر نگاه می کنیم به صورت ناخودآگاه مغز چشم سالم را برای دیدن این تصویر انتخاب می کند. همین نیز باعث می شود تا به مرورزمان مسیر ارسال تصویرها از آن چشمی که دچار مشکل تنبلی است، مسدود می شود.
تنبلی یکی از اختلالات بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده شود، می تواند به خوبی درمان شود. در غیراین صورت سبب کم بینایی و در برخی از موارد حتی نابیناشدن افراد کودک نیز خواهدشد.
دقت داشته باشید در برخی از موارد در ظاهر چشم کودک مشکل خاصی ندارد اما دید آن به مراتب کم است. حداکثر میزان رشد بینایی کودک نهایتا تا سه سالگی است پس بهتراست مشکل تنبلی نیز در همین مدت تشخیص داده شود تا بینایی کودک به صورت کامل برگردد. اگر تشخیص و درمان این بیماری به تعویق بیفتد، عملا دیگر بهبودی برای کودک حاصل نخواهدشد برای مثال بین 7تا 10 سالگی کودک روش های درمانی تاثیری نخواهدداشت.
تحقیقاتی که در زمینه تنبلی چشم انجام شده نشان داده است که بسیاری از افراد زیر 20 سال که نابینا شده اند، به دلیل عدم توجه به درمان تنبلی چشم در کودکی بوده است. پس لازم است تشخیص و درمان این بیماری جدی گرفته شود تا از بروز مشکلات بعدی برای کودک بتوان جلوگیری کرد.
بد نیست بخوانید » عمل کاشت لنز داخل چشمی (آرتیزان)؛ عوارض، مزایا، مراقبت ها و هزینه کاشت لنز
دلایل و عوامل تنبلی چشم
علت اصلی بروز تنبلی چشم در کودک عمل نکردن نادرست مسیرهای عصبی در مغز است که سبب پردازش بینایی می شوند. البته در حالت کلی می توان عوامل بروز تنبلی چشم را به سه دسته تقسیم کرد که درادامه بیشتر درباره آنها صحبت می کنیم:
1) انحراف چشم
یکی از مهم ترین دلایل بروز تنبلی چشم، بروز انحرافات چشمی می باشد. زمانی که کودک به انحراف چشم مبتلاست سعی می کند برای بهتر دیدند تصاویر سعی می کند تا از چشمی که بینایی بهتری دارد، استفاده کند. همین موضوع نیز در طولانی مدت سبب بروز تنبلی دیگر می شود.
2) عیوب انکساری
یکی از انواع اختلالات بینایی که در کودکان صورت می گیرد، بروز انواع عیوب انکساری نظیر نزدیک بینی ،دوربینی و آستیگماتیسم می باشد. درست است که این عیوب با کمک عینک قابل درمان می باشند اما اگر به موقع تشخیص داده نشوند، سبب بروز تنبلی چشم در یک و یا هردو چشم خواهدشد. تشخیص این تنبلی معمولا برای والدین بسیارسخت است زیرا در آن ظاهر چشم کودک تغییری پیدا نمی کند و تا زمانی که خود وی بیان نکند متوجه نخواهیدشد که دید مناسبی ندارد.
3) عوامل مسدودکننده مسیر بینایی
این مورد از دلایل تنبلی چشم به ندرت برای کودک اتفاق می افتد و اما می تواند تنبلی چشم را به میزان شدیدی ایجاد کند. ازجمله عوامل مسدودکننده بینایی می توان به کدورت قرنیه، افتادگی پلک و نظایر اینها اشاره کرد.
البته این امکان نیز وجوددارد که هیچ یک از عوامل بالا در بروز تنبلی چشم نقشی نداشته باشند و این بیماری کاملا ارثی برای کودک اتفاق افتد. به همین دلیل نیز نیاز است تا قبل از سه سالگی کودک برای انجام معاینات تنبلی به مراکز معتبر مراجعه کنید.
بد نیست بخوانید » پیوند قرنیه ؛ انواع روش ها، مراقبت ها و عوارض جراحی قرنیه
علائم تنبلی چشم چه مواردی هستند؟
علائم بیماری تنبلی چشم بین سن 6 تا 9 سالگی بروز پیدا می کند و اگر والدین موفق به تشخیص این بیماری قبل از 7 سالگی شوند می توانند بینایی کودک را به صورت کامل به وی برگردانند. البته که با پیشرفت بیماری عوارض خطرناکی در انتظار کودک خواهدبود و خیلی نیز نباید به درمان امیدوار بود. درادامه برخی از علائم بروز تنبلی چشم را با هم مرور می کنیم :
- کج شدن سر به یک سمت
- بستن یک چشم به هنگام خیره شدن
- نتایج غیرعادی سنجش چشم ها
- پلک زدن های سریع چشم
- عدم تمرکز چشم روی یک بخش
- عدم وجود تقارن در چشم ها
- تشخیص سخت دور و یا نزدیک بودن اشیا
- عدم تشخیص عمق ها
اگر هریک از این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، حتما برای پیگیری های بیشتر به متخصص مراجعه کنید. البته دقت داشته باشید گاهی علائم بروز تنبلی چشم در کودکان متفاوت است و والدین نیز نمی توانند آن را تشخیص دهند.
بد نیست بخوانید » آب مروارید ( کاتاراکت) چیست؟ علائم، روش درمان و مراقبت ها
معاینه تنبلی چشم کودکان
بچه ها در سن کودکی خیلی درک درستی از بینایی ندارند، به همین دلیل نیز اغلب مشکلات بینایی خود را بیان نمی کنند. زیرا این تصور را دارند که دید همه افراد به همین صورت است. از اصلی ترین راه های تشخیص تنبلی چشم کودکان می توان به غربالگری اشاره کرد.
والدین باید علائم بروز این بیماری را به خوبی بدانند تا بتوانند به موقع آن را تشخیص دهند. شما به عنوان والدین کودک باید قبل از شروع دبستان سه بار برای انجام معاینات چشمی کودک اقدام کنید. بسیاری از والدین تنها قبل از ورود کودک به مدرسه برای معاینات چشمی وی اقدام می کنند.
این درحالی است که غربالگری قبل از ورود مدرسه تنها برای این است که بدانیم بینایی کودک در چه مرحله ای قرارگرفته است؟ درمان کودک در این مرحله دیر است و البته که خیلی نیز جواب نمی دهد. پس باز هم تاکید می کنیم تشخیص به موقع مراحل درمان را برای کودک تسریع می بخشد.
برای تشخیص تنبلی چشم کودک چه آزمایش هایی انجام می شود؟
بیماری تنبلی چشم اگر زمان که سیستم بینایی کودک در حال رشد و تکامل است، تشخیص داده شود مسلما روند درمانی آن نیز سریعتر پیش خواهدرفت. قبل از سن هفت سالگی باید برای درمان این بیماری اقدام کرد تا به نتایج خوبی رسید. برای تشخیص بیماری تنبلی چشم بسته به اینکه کودک شما در چه رده سنی قراردارد، از آزمایش های گوناگونی استفاده می شود. این آزمایش ها را برای آگاهی بیشتر درادامه بیان می کنیم:
- نوزادان در سن سه ماهگی: برای تشخیص تنبلی در دوران نوزادی از یک ابزار نوری ذره بینی شکل استفاده می شود.
- شیرخواران بین سن یک تا دوسالگی : در این سن توانایی های چشم نوزاد برای متمرکزشدن روی یک جسم و البته دنبال کردن اجسام متحرک بررسی می شود.
- کودکان نوپا : در این سن آزمایش های رفلکس قرمز ، فوتواسکرین و قدرت بینایی اتوماتیک صورت می گیرد.
- کودکان پیش دبستانی و بیشتر : از طریق نشان دادن عکس و یا حروف میزان تنبلی چشم کودک تشخیص داده می شود.
همانطور که قبلا نیز بیان کردیم شما باید قبل از پیش دبستانی سه بار برای معاینات پزشکی کودک اقدام کنید. پس بسته به سن کودک آزمایش های لازم برای وی انجام خواهدشد.
درمان تنبلی چشم و روش های آن
پس از اینکه تنبلی چشم توسط پزشک تشخیص داده شد، روش درمانی مناسب برای کودک انتخاب می شود. هریک از این روش های درمانی را درادامه به شما معرفی می کنیم:
1) بستن چشم
یکی از بهترین روش های درمانی که برای تنبلی استفاده می شود، بستن چشم است. البته باید بدانید چشم سالم در این روش بسته می شود تا چشمی که دچار تنبلی شده است، وادار به فعالیت شود. دوره بستن این چشم نیز توسط متخصص تعیین می شود و ممکن است از چندهفته تا چند ماه نیز طول بکشد.
البته لازم نیست تمام طول روز چشم کودک بسته باشد، بستن چشم بین دو تا شش ساعت در روز کافیست. بستن بیش از شش ساعت چشم تاثیری را روی بهبود تنبلی چشم نخواهدداشت پس بیش ازاندازه کودک را اذیت نکنید. در این زمینه طبق دستور پزشک متخصص عمل کنید و به هیچ عنوان بیشتر چشم کودک را نبندید.و
البته ممکن است کودک اصلا موافق اینکار نباشد به همین دلیل نیز به هیچ عنوان نباید وی را مجبور کنید. سعی کنید با جملات مثبت کودک را برای انجام اینکار تشویق کنید. بهتراست برای اینکه کودک بتواند این وضعیت را تحمل کند، در حین بستن چشم وی را سرگرم کنید و بازی های موردعلاقه وی را انجام دهید.
پوشش چشمی که برای این روش درمانی انتخاب می کنید، نیز باید به اندازه کافی جذاب و البته ضدحساسیت باشد. دقت داشته باشید این پوشش را به هیچ عنوان نباید روی عینک به چشمتان ببندید و البته برای اینکه بخش وسیع تری را پوشش دهید، می توانید از گازاستریل کمک بگیرید.
امروزه از چسب چشم نیز برای بستن چشم استفاده می شود که می تواند به درمان تنبلی چشم کمک کند. استفاده از این چسب یک تا دو ساعت در هر روزی توصیه می شود که به کنترل بینایی نیز کمک خواهدکرد.
2) استفاده از عینک
از دیگر روش های درمانی که برای تنبلی چشم به کارمی رود، استفاده از عینک است. درواقع اگر علت بروز تنبلی ، عیوب انکساری باشد، می توان با کمک عینک برای درمان آن اقدام کرد. البته گاهی برای درمان کامل تنبلی ، لازم است به صورت طولانی از عینک استفاده شود.
بد نیست بخوانید » عمل لیزیک چشم چیست ؟ مزایا، معایب و قیمت عمل لیزیک (راهنمای کامل)
3) عمل جراحی تنبلی چشم
عمل جراحی آخرین روش درمانی برای این مشکل است. درواقع می توان گفت اگر علت بروز تنبلی چشم افتادگی پلک و یا سایر عوامل این چنینی باشد برای درمان آن باید از عمل جراحی کمک گرفت. البته دقت داشته باشید اگر علت بروز تنبلی بیماری آب مروارید باشد، باید قبل از سه ماهگی برای درمان آن اقدام کرد. پس از سه ماهگی درمان تنبلی خیلی موفق نخواهدبود.
4) انجام تمرینات چشمی
برخی از تمرینات نیز برای درمان تنبلی چشم می تواند موفق عمل کند. ازجمله این تمرینات می توان به بازی های کامپیوتری، بازی نقطه و خط، پرتاب توپ در عمق های متفاوت و … اشاره کرد. شما به عنوان والدین کودک باید روزی چندین بار این بازی ها را با کودک تمرین کنید بدین ترتیب هم وی را خوشحال می کنید و هم به روند درمانی وی کمک خواهدکرد.
این تمرینات چشمی می تواند در درمان تنبلی به خوبی عمل کند البته اگر در سنین مناسبی تشخیص داده شود.
عوارض تنبلی چشم چه مواردی هستند؟
بسیاری از افراد تصور می کنند که مهم ترین عارضه تنبلی همان کاهش دید و ضعف در بینایی است. اما این تصور کاملا اشتباه است.نابینایی یکی از مهم ترین عوارضی است که می تواند در اثر تنبلی چشم بروز پیدا کند. دقت داشته باشید این نابینایی دائمی است به همین دلیل نیز تاکید می کنیم به سرعت برای تشخیص این بیماری اقدام کنید.
در برخی از دیگر موارد نیز تنبلی می تواند انحرافات چشمی را به دنبال داشته باشد که این مشکل نیز قابل درمان نخواهدبود و دائمی است. پس سعی کنید به سرعت برای تشخیص این بیماری کودک اقدام کنید تا این عوارض گریبانگیر کودک در دوران بزرگسالی نشود.
